We behandelen bij ORES regelmatig migraine en chronische hoofdpijnen, en patiënten zijn vaak bijzonder tevreden. Zowel de frequentie als de ernst van de hoofdpijnaanvallen en de misselijkheid neemt af.
In dit deel zullen we het toonaangevende recente onderzoek naar de effecten van acupunctuur bij migraine bespreken, enkele andere studies kort aanstippen en op het werkingsmechanisme van acupunctuur bij migraine ingaan.
Een toonaangevende studie
Er is veel onderzoek in de literatuur te vinden die ook aanduiden dat acupunctuur bij migraine heel zinvol kan zijn; in 2004 werd het grootste onderzoek tot nu toe gepubliceerd in het vooraanstaande British Medical Journal, BMJ .
Het ging in deze studie om een goed opgezette, prospectieve studie bij 401 patiënten bij huisartsen, die of behandeld werden met reguliere zorg, of met acupunctuur; de studie was gerandomiseerd en pragmatisch qua design. (1)
De resultaten van deze studie onderschrijven alle positieve resultaten die eerder in vele tientallen kleinere studies naar de effecten van migraine gedaan zijn. Deze oudere studies waren ook vaak positief, maar er was vaak kritiek dat er te weinig patiënten per studie ingesloten waren, en dat de methode van onderzoek niet zo goed was. Toch was de belangrijke Cochrane analyse naar de effecten van acupunctuur bij hoofdpijn, die in 2001 gepubliceerd werd al gematigd positief over de effecten van acupunctuur bij chronische hoofdpijn: In 8 van de 16 onderzochte studies was acupunctuur significant beter dan placebo, in 4 studies was er een positieve trend ten gunste van acupunctuur en in 5 studies was het resultaat onduidelijk. De conclusie van de Cochrane groep was dat acupunctuur waarschijnlijk werkt bij chronische hoofdpijn, maar dat een grotere studie dit nog eens zou moeten aantonen. Nu, deze grote studie is nu met behulp van subsidie van de Engelse overheid uitgevoerd en de studie is overweldigend positief.
In deze studie werd gevonden dat:
Dit laatste is ook belangrijk, omdat een recente studie naar de bijwerkingen van een modern antimigrainemiddel, een triptan, liet zien dat ook bijwerkingen kosten voor de samenleving betekenen: zo berekende men dat de bijwerkingen per patiënt van een triptan bijna 2 Euro kosten betekent, doordat sommige patiënten na behandeling met een dergelijk middel ernstige pijn op de borst krijgen en in het ziekenhuis onderzocht moeten worden wat er aan de hand is.
Het bijzondere van deze BMJ studie is, dat er ook een kosten effectiviteitsdeel voor de directe kosten aan vast gekoppeld was. (2) Als we uitgaan van het feit dat de maatschappij momenteel per zogenaamde Qualy/jaar ca 30.000 UK pond wil uitgeven, is acupunctuur goedkoop, een qualy kost minder dan 1/3 deel! Bij vergelijking met ander onderzoek bleek verder dat acupunctuur als behandeling van migraine ten opzichte van behandelingen met moderne anti-migraine middelen ook een duidelijke lagere prijs per QUALY had (9180 Pond/qualy versus 16.000 pond/qualy voor sumatriptan. Indirecte kosten , zoals ziekteverzuimdagen, productiviteitsverlies door hoofdpijn e.d. werden in deze studie niet berekend, hetgeen jammer is, want acupunctuur gebruiken betekende dat de patienten minder dagen ziek waren, en veel minder dagen hoofdpijn hadden.
Deze recente bevindingen ondersteunen de bij acupuncturisten al jaren bekende inzichten dat migraine- en chronische hoofdpijn patiënten goed reageren op acupunctuur. Uit de onderstaande onderzoeken blijkt dat deze werkzaamheid zowel geldt voor de behandeling van aanvallen als de profylaxe van aanvallen.
De GERAC studie naar de effecten van acupunctuur ij migraine
Voor informatie over de GERAC studies hebben we een afzonderlijke pagina.
Acupunctuur en aanvalsbehandeling
De onderzoekers van de Universiteit Munchen in Duitsland onderzochten de werking
van klassieke Chinese acupunctuur bij 179 patiënten met migraine voor de aanvalsbehandeling
en vergeleken deze therapie met de beste behandeling met medicamenten, die met
een zogenaamd triptan (een geneesmiddel) en met placebo. (3) Op het moment dat
de migraine begon werd meteen behandeld en het aantal patiënten waar de behandeling
succesvol was werd geteld. Als de aanval toch doorzette, ondanks behandeling
met de middelen of placebo werd een tweede behandeling gegeven.
Een volledige migraine aanval kon voorkomen worden in 21 van de 60 (35%) patiënten
die behandeld werden met acupunctuur, in 21 van de 58 (36%) patiënten die sumatriptan
kregen en in maar 11 van de 61 (18%) patiënten die placebo kregen; beide behandelingen
waren statistisch significant beter dan placebo. Als de aanval niet meteen reageerde
en de tweede keer behandeld moest worden was sumatriptan sterker werkzaam dan
een 2de acupunctuurbehandeling. De bijwerkingen van sumatriptan waren echter
significant hoger dan die van acupunctuur of placebo.
In dit onderzoek is dus aangetoond dat acupunctuur bij de acute behandeling
van een migraine aanval even goed werkt als het modernste geneesmiddel, een
triptan en significant beter is dan placebo. En verder is aangetoond dat als
de eerste behandeling met acupunctuur niet genoeg werkzaam is, het beter is
dan over te stappen op een geneesmiddel zoals een triptan, omdat er nog maar
weinig patiënten goed reageren op een tweede behandeling met acupunctuur. Dat
is ook logisch; met acupunctuur proberen we de energiebanen in balans te brengen,
vooral de galblaasmeridiaan wordt bij een acute aanval vaak behandeld. Als de
acupunctuurbehandeling de disbalans in een meridiaan niet meteen opheft, wat
het geval is als de behandeling alleen symptomatisch is zoals het in dit onderzoek,
moet eerst met acupunctuur de constitutie van de patiënt behandeld worden, voordat
een verder positief effect optreedt. Voor zo een behandeling, die binnen de
acupunctuur een wortelbehandeling heet, zijn een serie behandelingen noodzakelijk.
Acupunctuur en het voorkomen van aanvallen
Er zijn veel studies die aantonen dat met acupunctuur aanvallen goed te behandelen zijn. Een recente studie laat zien dat acupunctuur ook minstens even effectief is in vergelijking met een ander antimigraine middel.
Vrouwen die acupunctuur gebruiken om een migraine-aanval te voorkomen (profiylaxe) in plaats van een antimigraine middel (flunarizine), rapporteren minder aanvallen en ongewenste bijwerkingen en hebben ook minder pijnstillers nodig, aldus een onderzoek, gepubliceerd in 2002 in het toonaangevende blad op hoofdpijngebied Headache. (4)
.
De gunstige effecten werden vooral vastgesteld tijdens een eerste behandelingsperiode
van 4 maanden, na 6 maanden ware acupunctuur en het geneesmiddel even goed werkzaam.
Het ging om 2 groepen van 80 vrouwen lijdend aan migraine met aura. De ene groep
werd behandeld met acupunctuur (een maal per week gedurende 2 maanden, gevolgd
door een behandeling van 1 keer per maand gedurende de daarop volgende 4 maanden).
De tweede groep kreeg dagelijks het geneesmiddel flunarizine.
Beide behandelingen hadden een gunstig resultaat op het aantal migraine-aanvallen.
Vrouwen die behandeld werden met acupunctuur bleken echter minder hoofdpijn
te hebben dan de geneesmiddelengroep tijdens de eerste vier maanden van de studie
(gemiddeld 2,3 aanvallen in de acupunctuurgroep tegenover 2,9 in de flunarizine
groep).
Ook waren de migraineaanvallen minder ernstig en hadden de vrouwen in de acupunctuurgroep
minder pijnstillers nodig tijdens een aanval. Na 6 maanden waren de resultaten
in beide groepen gelijk. In de geneesmiddelengroep stopten wel meer vrouwen
met de studie vanwege depressieve gevoelens, slapeloosheid en gewichtstoename.
In een recente studie in een belangrijk neurologisch onderzoekstijdschrift bleek acupunctuur bij migraine beter te werken dan TENS en laseracupunctuur. (5)
De werking van acupunctuur
Acupunctuur blijkt in diermodellen een anti-infammatoire werking te hebben. (6) En veel geneesmiddelen die bij migraine ingezet worden zijn ontstekingsremmers.
Belangrijker zal zijn dat acupunctuur de bloeddoorstroming in de hersenvaten normaliseert; dit effect werd gezien in een modern onderzoek dat in 2004 gepubliceerd werd. (7) Daarnaast is gebleken dat acupunctuur de endogene pijnstillers die in de hersenen en ruggenmerg aangemaakt worden stimuleren, de opiaatachtige stoffen zoals dynorfines en endorfines. (8) Verder is bekend dat acupunctuur de serotonine aanmaak in de hersenen stimuleert, en ook invloed heeft op een hele serie neurotransmitters die en rol kunnen spelen in de pathogenese van pijn, depressie en angsten.
Bij ORES hebben we veel ervaring met de behandeling van migraine; in het hier volgende verhaal vindt u de belevenissen van een van onze patiënten met migraine. Ook is er een interview met een van de behandelaars in de Volkskrant gepubliceerd.
Tevens hebben we kritiek geleverd op een studie uit 2005 die niet op de goede manier geïnterpreteerd is in de media.Literatuur
1. Vickers AJ, Rees RW, Zollman CE, McCarney R, Smith CM, Ellis N, Fisher P, Van Haselen R.Acupuncture for chronic headache in primary care: large, pragmatic, randomised trial. BMJ. 2004 Mar 27;328(7442):744.
2. Wonderling D, Vickers AJ, Grieve R, McCarney R.Cost effectiveness analysis of a randomised trial of acupuncture for chronic headache in primary care. BMJ. 2004 Mar 27;328(7442):747
3. Melchart D, Thormaehlen J, Hager S,
Liao J, Linde K, Weidenhammer W. Acupuncture versus placebo versus sumatriptan
for early treatment of migraine attacks: a randomized controlled trial. J Intern
Med 2003 Feb;253(2):181-8
4. Allais G, De Lorenzo C, Quirico PE,
Airola G, Tolardo G, Mana O, Benedetto C.Acupuncture in the prophylactic treatment
of migraine without aura: a comparison with flunarizine. Headache. 2002 Oct;42(9):855-61.
5. Allais G, De Lorenzo C, Quirico PE, Lupi G, Airola G, Mana O, Benedetto C.Non-pharmacological
approaches to chronic headaches: transcutaneous electrical nerve stimulation,
lasertherapy and acupuncture in transformed migraine treatment. Neurol Sci.
2003 May;24 Suppl 2:S138-42.
6. Yu S, Kuang P, Zhang F, Liu J.Anti-inflammatory effects of tianrong acupoint on blood vessels of dura mater. J Tradit Chin Med. 1995 Sep;15(3):209-13
7. Backer M, Hammes M, Sander D, Funke D, Deppe M, Tolle TR, Dobos GJ. Changes
of cerebrovascular response to visual stimulat ion in migraineurs after repetitive
sessions of somatosensory stimulation (acupuncture): a pilot study. Headache.
2004 Jan;44(1):95-101.
8. Pintov S, Lahat E, Alstein M, Vogel
Z, Barg J.Acupuncture and the opioid system: implications in management of migraine.
Pediatr Neurol. 1997 Sep;17(2):129-33.
© ORES 2004